Trang web chuyên về Bắc Triều Tiên mang tên “38 North” (Vĩ tuyến 38 độ Bắc) của Mỹ ngày 24/1 (giờ địa phương) đưa tin căn cứ theo kết quả phân tích ảnh nhiệt có độ phân giải cao do các doanh nghiệp vệ tinh tư nhân chụp từ tháng 10 năm ngoái tới ngày 15/1 vừa qua, phát hiện được nhiệt độ lò đậy của lò phản ứng nước nhẹ thử nghiệm (ELWR) tại cơ sở hạt nhân Yongbyon (tỉnh Bắc Pyongan) của Bắc Triều Tiên thấp hơn thông thường.
Ảnh nhiệt cho thấy nhiệt độ của trạm điện phục vụ cho lò phản ứng nước nhẹ thử nghiệm tăng cao, trong khi một lượng lớn nước nóng liên tục được xả qua cửa xả nước làm mát. Điều này có nghĩa là lò phản ứng này đang trong giai đoạn thử nghiệm trước khi khởi động, hoặc giai đoạn đầu khởi động.
Bắc Triều Tiên quyết định xây dựng lò phản ứng nước nhẹ thử nghiệm từ năm 2009. Tới năm 2013, dường như nước này đã kết thúc phần xây dựng bên ngoài. Tuy nhiên, đã 10 năm trôi qua miền Bắc vẫn chưa thể vận hành chính thức lò phản ứng này.
Từ tháng 4 năm 2021, nước này bắt đầu xây dựng thêm một tòa nhà ba tầng chưa rõ sử dụng vào mục đích gì, nằm cách máy phát nhiệt chạy bằng tuốc-bin nối với lò ELWR, và hoàn công vào tháng 8/2022. Từ tháng 10 năm ngoái, một lượng lớn nước nóng bắt đầu được xả ra sông Kuryong (Cửu Long) gần đó.
Trước tháng 10/2023, hình ảnh vệ tinh chưa từng phát hiện được một lượng lớn nước nóng được xả ra một cách đều đặn như vậy. Tuyết trên mái của tòa nhà đặt máy phát điện tuốc-bin của lò phản ứng ELWR đang tan nhanh hơn mọi năm, có thể là dấu hiệu cho thấy miền Bắc đang khởi động lò phản ứng ở một mức độ nhất định.
Theo hình ảnh chụp từ tháng 10 tháng 12 năm ngoái, phản ứng nhiệt tại lò phản ứng làm chậm neutron bằng than chì công suất 5MW và lò phản ứng ELWR ngày càng mạnh, lượng nước nóng chảy ra sông Kuryong có sự gia tăng. Tuy nhiên, khác với lò phản ứng 5MW đỏ rực trên ảnh nhiệt, lò đậy của ELWR giải phóng ra nhiệt yếu hơn.
Nếu như miền Bắc mới ở giai đoạn thử nghiệm trước khi khởi động, thì có thể nước này sử dụng nguồn điện bên ngoài để thử nghiệm trao đổi nhiệt, làm cho nhiệt độ của trạm điện ELWR tăng cao. Xét tới việc một lượng lớn nước nóng được xả ra liên tục từ tháng 10 thì có thể nước này đã khởi động lò phản ứng nước nhẹ thử nghiệm ở công suất thấp hơn thiết kế ban dầu.
Trang web Mỹ nhận định nếu miền Bắc vận hành thành công ELWR thì nước này sẽ có thể mở rộng năng lực sản xuất plutonium phục vụ chế tạo vũ khí lên gấp ba lần so với hiện nay. Xét tới thời gian cần thiết để làm nguội và tái xử lý nhiên liệu hạt nhân sau sử dụng thì có khả năng nước này sẽ dùng plutonium từ lò ELWR từ năm 2025.
Hiện tại, lò phản ứng làm chậm neutron bằng than chì ước tính có thể sản xuất được 6 kg plutonium một năm, đủ để sản xuất khoảng một đầu đạn hạt nhân.
